Eindhoven - Tom Aussems; Hans Horsten

Het ultieme boek over de historie van Eindhoven in twee delen (deel 1). Honderd jaar terug annexeerde Eindhoven de dorpen Gestel, Strijp, Woensel, Tongelre en Stratum. Aldus ontstond in 1920 Groot-Eindhoven, mede om de onstuimige groei van Philips (dat in 1891 in Eindhoven was neergestreken) in goede banen te kunnen leiden. In dit boek, getiteld ‘Eindhoven’, reizen we door honderd jaar stedelijke geschiedenis. Drie thema’s staan daarbij centraal: economie, stedelijke ontwikkeling en ‘quality of life’. Aan de hand van 1075 onderwerpen schetsen auteurs Thom Aussems en Hans Horsten hoe Eindhoven van een bescheiden stadje aan de Dommel uitgroeide tot het hart van een van de grootste industriële concerns in de wereld. De aanwezigheid van Philips in Eindhoven was alom. Het constant expanderende bedrijf zorgde voor welvaart en banen De instroom van duizenden arbeiders en hun gezinnen (waarvan velen van buiten Eindhoven kwamen) veroorzaakte een explosieve toename van het aantal inwoners. Bij de vorming van Groot- Eindhoven in 1920 telde de stad 46.000 inwoners, in 1940 waren dat er ruim 113.000: 2.5 keer zoveel. Maar het stadsbestuur was niet in staat het alsmaar voortdenderende Philips bij te benen. De woningbouw en de voorzieningen bleven ver achter bij wat er nodig was om de economische groei te faciliteren. Voor Philips reden om in Eindhoven een ‘Company Town’ op te bouwen, een mini-verzorgingsstaat die in schaal en verscheidenheid zijn gelijke in de wereld niet kende. In ‘Eindhoven’ wordt veel aandacht besteed aan de opbouw en de (onvermijdelijke) teloorgang van dit bolwerk vanaf de jaren ‘60. De aanwezigheid van een ‘Philips zuil’ zette de almachtige katholieke kerk ertoe aan om zich actief teweer te stellen tegen de groei van het gloeilampen- en elektronica-imperium. ‘De grootstad’ en ‘de fabriek’ pasten niet binnen de Roomse doctrine. Het was onvermijdelijk dat de antagonisten in elkaars vaarwater komen. Ook deze ‘Koude Oorlog’ op zijn Eindhovens wordt in dit boekwerk uitgebreid belicht. De symbiose tussen stad en bedrijf bleek eindig. Philips verplaatste industrieën naar elders en verhuisde zelfs het hoofdkantoor naar Amsterdam (1998). Maar het concern liet een erfenis achter: Brainport, met A-merken als ASML, NXP en VDL die bijna alle voortkwamen uit de boedel van Philips. Ook deze periode komt uitgebreid aan bod in ‘Eindhoven’.